Κατεξοχήν ορεινή η περιοχή των Ανωγείων, χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη στα όρια της, εκπληκτικής ομορφιάς φαραγγιών, με τα πορτοκαλιά και γκριζοπράσινα χρώματα των τοιχωμάτων τους να λειτουργούν σαν είσοδοι σε κόσμους εκπληκτικής άγριας ομορφιάς.
Τα φαράγγια της περιοχής όπως και ολόκληρου του νησιού δημιουργήθηκαν στις αρχές της πλειστόκαινου, περίοδο κατά την οποία πριν δύο εκατομμύρια χρόνια περίπου η Κρήτη απόκτησε τη μορφή που έχει σήμερα. Στην δημιουργία τους επέδρασαν κατά κύριο λόγο οι τρομακτικές τεκτονικές αλλαγές που δημιούργησαν το νησί και στη συνέχεια διαμορφώθηκαν στην τελική τους μορφή από περιβαλλοντικές δράσεις και διαβρώσεις. Η γεωλογική δομή των ορεινών όγκων της ευρύτερης περιοχής των Ανωγείων, οι οποίοι καλύπτονται εξ’ ολοκλήρου από υδατοπερατούς σχηματισμούς ασβεστολιθικών πετρωμάτων, ευνόησαν σημαντικά τη δημιουργία φαραγγιών που με τη σειρά τους συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός τόσο πλούσιου σε εναλλαγές γεωμορφολογικά τοπίου.
Σ’ αυτήν την εναλλαγή του τοπίου στηρίζεται σε κάποιο βαθμό και ο πλούτος των παραδόσεων και συμπεριφορών των ανθρώπων όχι μόνο των Ανωγείων αλλά και ολόκληρου του Ψηλορείτη. Σε κάθε βήμα του ο επισκέπτης τους θα αισθανθεί τη παρουσία αυτού του φυσικού πλούτου, που ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι πλουτίζει την ατμόσφαιρα με υπέροχα αρώματα, δεδομένου ότι τα φαράγγια της Κρήτης θεωρούνται από την Μινωική αρχαιότητα ήδη ο παράδεισος των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.
Παράλληλα με την ποικιλότητα της χλωρίδας τους, πλούσια είναι και η άγρια πανίδα που φιλοξενούν. Σημαντικές κοινωνίες σπανίων ειδών του ζωικού βασιλείου, όπως γυπαετών και γερακιών συναντιόνται στις απόκρημνες πλαγιές τους.
Η σχέση των ανθρώπων της Κρήτης με τα φαράγγια υπήρξε από την αρχαιότητα ιερή. Την πλέον γνήσιά της έκφραση βρήκε αυτή η σχέση στην θεοποίηση της ίδιας της φύσης και στην στενή σύνδεση των κρητικών θεών με τις γονιμοποιητικές τους δυνάμεις. Στη μακρόχρονη κρητική ιστορία οι ανυπότακτοι κάτοικοι του νησιού εύρισκαν καταφύγιο στα δυσπρόσιτα από τους εχθρούς φαράγγια, γεγονός που ενέπνευσε τους στίχους του γνωστού ριζίτικου τραγουδιού,
Αγρίμια κια αγριμάκια μου,
λάφια μου μερωμένα,
πέτε μου πού ‘ν’ οι τόποι σας
και πού ‘ν’ τα χειμαδιά σας.
Γκρεμνά ‘ν’ εμάς οι τόποι μας,
λέσκες τα χειμαδιά μας,
τα σπηλιαράκια τώ γκρεμνώ
είναι τα γονικά μας.
Η γνωριμία με τα φαράγγια της περιοχής, αποτελεί ταυτόχρονα ένα ταξίδι για τη γνωριμία της φύσης, του πολιτισμού και της ιστορίας του νησιού. To φυσικό πλαίσιο αυτής της γνωριμίας εναλλάσσεται συνεχώς. To τοπίο αλλάζει από τραχύ, άγριο και γυμνό σε δασωμένο και έρημο. Πλαγιές κατάφυτες που σε πλημμυρίζουν από αρώματα και σε κάνουν να νιώθεις με όλες σου τις αισθήσεις την διάχυτη χαρά της Κρητικής φύσης.
Στα δυτικά όρια των Ανωγείων βρίσκεται το φαράγγι των Ζωνιανώνπου καταλήγει στο ομώνυμο χωριό. Στα ανατολικά το φαράγγι της Μύγας και στα νοτιοανατολικά όρια στις παρυφές της κορυφής Σκίνακα διαμορφώνεται το Ψακοφάραγγο το οποίο συνεχίζει σε μορφή χειμάρρου και διασχίζει το δάσος του Ρούβα.
Ψακοφάραγγο
Ορίζεται από τις κορυφές Σκίνακα στα ανατολικά και Μαύρο Κούμο δυτικά και ουσιαστικά πρόκειται για το γεωλογικό σχηματισμό που, αφού διασχίσει σε μορφή χειμάρρου το δάσος του Ρούβα, μετασχηματίζεται στο φαράγγι του Αγίου Νικολάου Ζαρού, το σημαντικότερο φαράγγι του Ψηλορείτη και της κεντρικής Κρήτης.
To Ψακοφάραγγο παρά το μικρό μέγεθος του πρόκειται για ένα οικοσύστημα με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, χαράδρες και ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς και ορθοπλαγιές σπάνιας ομορφιάς, ιδανικό για ήπιες δραστηριότητες και αναψυχή όπως πεζοπορία, ορειβασία, αναρρίχηση, φυσιολατρία και παρατήρηση άγριας ζωής σε ένα πραγματικά μοναδικό περιβάλλον.