ΔΙΑΡΚΕΙΑ 72’

Το πρωί της 13^ης  Αυγούστου 1944, πάνω από 2000 πάνοπλοι Γερμανοί στρατιώτες συνοδευόμενοι από γκεσταμπίτες, περικύκλωσαν τ’ Ανώγεια και εισέβαλαν από διάφορα σημεία στο χωριό.

Όλος ο αντρικός πληθυσμός , εκτός ελαχίστων , καθώς και μερικές εκατοντάδες άμαχοι είχαν φύγει στα όρη κατά τις προηγούμενες μέρες.

Μέσα στο χωριό είχαν απομείνει περίπου 2.500 γυναικόπαιδα, γέροντες ανήμποροι, κατάκοιτοι ή άρρωστοι και ελάχιστοι άντρες.

Οι Γερμανοί με πυροβολισμούς, ποδοβολητά και φωνές στα σοκάκια τρομοκράτησαν τον πληθυσμό, ύστερα έδωσαν εντολή να συγκεντρωθούν στην πλατεία όπου τους διάβασαν την παρακάτω διαταγή του κατοχικού στρατιωτικού διοικητή του Φρουρίου Κρήτης Χάϊνριχ Μύλλερ : “Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι Κέντρον της Αγγλικής Κατασκοπείας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν τον φόνον του Λοχία Φρούραρχου ΓΕΝΙ- ΓΚΑΒΕ και της υπ’ αυτόν Φρουράς και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το Σαμποτάζ της Δαμάστας. Επειδή εις Ανώγεια ευρίσκουν άσυλον και προστασίαν οι Αντάρται των διαφόρων ομάδων Αντιστάσεως και επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον οι απαγωγείς με τον Στρατηγόν ΦΟΝ ΚΡΑΙΠΕ, χρησιμοποιήσαντες ως σταθμόν διακομιδής τα Ανώγεια, ΔΙΑΤΑΣΣΟΜΕΝ ΤΗΝ ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την ΕΚΤΕΛΕΣΙΝ παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν ευρεθεί εντός του χωριού και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου, Χανιά 13 Αυγούστου 1944, ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΦΡΟΥΡΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ, ΧΑΪΝΡΙΧ ΜΥΛΛΕΡ”.

Ύστερα, αφού τους έδωσαν προθεσμία λίγων λεπτών, για να πάρει ο καθένας μόνον ότι μπορούσε να κουβαλήσει μαζί του , συγκέντρωσαν όλο τον άμαχο πληθυσμό, περί τις 2.500 γυναικόπαιδα, τους έβαλαν στη σειρά και τους οδήγησαν βόρεια των Ανωγείων προς το χωριό Γενί – Γκαβέ. Εκεί διανυκτέρευσαν στο ύπαιθρο και το επόμενο πρωί τους έβαλαν πάλι στη σειρά και κατέληξαν στο χωριό Πέραμα. Εκεί τους εγκατέλειψαν.

Κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας των δύο ημερών πολλές γυναίκες, νέες κοπέλες κυρίως εγκατέλειπαν τη φάλαγγα κ’ έφευγαν. Όλος αυτός ο πληθυσμός , ξυπόλυτοι οι περισσότεροι , χωρίς τροφή, χωρίς ρούχα, χωρίς κανένα εφόδιο για την επιβίωση τους, διασκορπίστηκε σε όλα τα χωριά της επαρχίας Μυλοποτάμου και στα κοντινά του Ρεθύμνου. Οι κάτοικοι αυτών των χωριών , φτωχοί και εξαθλιωμένοι κι οι ίδιοι από την τριετή Κατοχή,  και παρά τους κινδύνους και το φόβο των Γερμανών άνοιξαν τα σπίτια και τις καρδιές τους για να φιλοξενήσουν, να ταΐσουν, να ντύσουν να γιατροπορέψουν αρρώστους και να κοιμίσουν τους Ανωγειανούς πρόσφυγες.

Έχουν περάσει επτά δεκαετίες από τον απάνθρωπο και καταστροφικό Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι πληγές όμως που άφησε στις ψυχές των ανθρώπων δε σβήνουν εύκολα.

Η ταινία στηρίζεται στις αφηγήσεις δεκάδων γυναικών και αντρών που, μικρά παιδιά τότε αγόρια και κορίτσια, κοπελιές της παντρειάς, νέες γυναίκες με ένα ή δυο παιδιά στην αγκαλιά κι άλλο ένα στην κοιλιά, θυμούνται την πρωτοφανή και σκληρή Οδύσσεια που τους  υποχρέωσε να ζήσουν ο φασισμός . Η μνήμη τους ακόμη συγκρατεί και συντηρεί απίστευτες εικόνες φρίκης, θάρρους και ηρωισμού από τη μεγάλη λεηλασία και την ισοπέδωση των Ανωγείων που άρχισε το ίδιο πρωινό της 13^ης Αυγούστου και ολοκληρώθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου του 1944.

Πρόκειται για ένα τραγικό χρονικό ξεριζωμού, ομηρίας και προσφυγιάς, πόνου στέρησης και πένθους.

Όμως , είναι ταυτόχρονα κ’ ένα επικό χρονικό αντοχής, θέλησης και πίστης στη ζωή, αλληλεγγύης , ανθρωπιάς και μιας απίστευτης αγάπης ενός λαού για το γενέθλιο τόπο του, στον οποίο επέστρεψε μερικούς μήνες αργότερα, και τον υπεράνθρωπο αγώνα του για την παλινόρθωση της ζωής.

Σιγά σιγά , οι αφηγητές της ταινίας φεύγουν από τη ζωή και η χρονική απόσταση από το αιματηρό μακελειό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μεγαλώνει.

Ωστόσο , το ενδιαφέρον των αφηγήσεων και της ταινίας όχι μόνο παραμένει, αλλά συνεχώς μεγαλώνει γιατί αποτελεί μια αυθεντική αλλά και διαχρονική μαρτυρία της βαρβαρότητας, του ξεριζωμού και των καταστροφών του πολέμου.

Η ταινία σε μια πρώτη μορφή της διάρκειας 45’ προβλήθηκε τη Δευτέρα 10 Αυγούστου 2009, στο θέατρο “Νίκος Ξυλούρης”, στα Ανώγεια, στο πλαίσιο μιας συγκινητικής εκδήλωσης που οργάνωσε ο Δήμος Ανωγείων για να τιμήσει τα δεκάδες χωριά που περιέθαλψαν τους πρόσφυγες του Ανωγειανού Ολοκαυτώματος .

Εν τω μεταξύ όμως, συγκεντρώθηκε και υλικό από άλλες μαρτυρίες οι οποίες βοήθησαν στην αναμόρφωση και τον εμπλουτισμό της πρώτης μορφής της ταινίας. Έτσι με την προσθήκη νέων υλικών το 2014, η ταινία πήρε την οριστική μορφή της που έχει διάρκεια 72’ .

Οι συντελεστές της ταινίας είναι:

Διεύθυνση φωτογραφίας : ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΔΑΦΝΟΣ – ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Ηχοληψία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Αφήγηση: ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΕΡΑΚΗΣ

Μοντάζ: ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΟΥΝΤΑΚΗ

Διεύθυνση παραγωγής : ΚΑΤΙΑ ΚΑΠΠΑΤΟΥ

Οργάνωση συνεντεύξεων: ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ ΑΕΡΑΚΗΣ- ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΜΠΩΚΟΣ

Σενάριο σκηνοθεσία: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ

Παραγωγή : Δήμος Ανωγείων

Λευτέρης Χαρωνίτης